Yıllardır Rusya’nın zulümleri ve ırklar arası çatışmaların arasında kalan ancak günümüze kadar her Türk toplumu gibi varlıklarını son derece iyi bir şekilde koruyan Karaylar günümüzde Litvanya ve çevre ülkelerde yaşamaktadır. Musevi bir Türk halkı olan Karaylar hakkında en çok merak edilen ise halen Türk gelenek ve göreneklerini bağlılıkla koruyup Türk dilini konuşup konuşmadıklarıdır.
Etimolojik Olarak Karaylar
Türkiye’de Karaim olarak da anılan ve köklü bir tarihe sahip olan Karaylar, Hazar denizi etrafına yerleşip daha sonra Litvanya’ya göç etmiştir. 14. Yy’da Litvanya’nın Trakai bölgesine yoğun olarak yerleşmiş olan Karaylar; 1300’lü yıllarda Litvanya Dükü Vytatuas tarafından ülkelerine götürmüştür. Buradan çok sayıda Musevi ve Müslüman Kırım Türklerini yurdundan eden Dük, hem ordu hem de saray içi hizmetinde Karay Türklerini kullanmıştır. Litvanya’nın meşhur ahşap evlerini ilk olarak Karay halkı inşa etmiş ve Trakai bölgesine yaptıkları sinagoglar ile dini yaşamlarını sürdürmüşlerdir. Bugünlerde Litvanya’da yaşayan Karay sayısı 257 kişiye düşmüştür. Diğer halkın ise dünyanın çeşitli yerlerine dağıldığı bilinmektedir.
Karay Dili
Sovyet Rus zulmünden ve Hitler mezaliminden kaçan Karay ve Kırım Türkleri, en yakın akrabaları olan Türkiye’ye sığınmışlardır. Karay Türkçesi, Kırım Türkçesine çok benzemektedir. Ortaya konulan belgeler sonucunda Kırım kökenli olan bu halk eski Türkçe ve Türki dillerine oldukça yakın benzerlikler taşımaktadır.
Kültür
Karay kültürü genellikle her Türk toplumu gibi bağlı oldukları dinin etrafında şekillenmiştir. Her ne kadar Orta Asya gelenekleri korunup hala yaşatılsa da Litvanya kültürü ve Musevi dininin kurallarına göre bir kültür inşa etmişlerdir. Yaşadıkları bölgeye göre inşa ettikleri ahşap evler ile kendi kültürlerini yansıtan Karaylar, ‘Knesse’ adı verilen Sinagoglarını da yine kendilerine has bir mimari tarz ile inşa etmişlerdir. Trakai bölgesinde hala turistik olarak oldukça ilgi çeken bu yapıtlar, Karay Türklerinin geçmişini yansıtır.
İsrail İle Olan İlişkileri
Karay Türkleri ibadetlerini Türkçe yapmakta olup Beni İsrail yani İsrail oğullarından farklı bir Musevi mezhebini oluşturmuşlardır. Bu da İsrailliler için katlanılmaz bir durum olmuştur. Yıllarca Karay Türklerini dışlayan ve İsrail oğulları dışında bir halkın Yahudi olamayacağını savunan İsrailliler, Karay Türklerini dinsizlik ve mezhepsizlik ile suçlamış, hatta Yahudiliği lekeledikleri konusunda çatışmaya girmişlerdir. Yıllarca İsrail ve Karay Türkleri arasında yaşanan bu gerginlik son zamanlarda durulmuştur.
